शेळीच्या तीन जातींना मिळाली राष्ट्रीय मान्यता ! सर्वाधिक मागणी असलेल्या शेळ्यांबद्दल माहिती
ग्रामीण भागात शेळीपालन करून लोक चांगले पैसे कमवत आहेत. बाजारात शेळीच्या दूध आणि मांसाच्या वाढत्या मागणीमुळे आज शेळीपालन हा एक मोठा व्यवसाय म्हणून उदयास येत आहे. शेळीपालन व्यवसायासाठी शासनाकडून कर्ज (Goat Farming Loan) व अनुदानाचा लाभही दिला जातो. शेळीपालन व्यवसाय सुरू करण्यापूर्वी शेळ्यांच्या जातींची माहिती असणे अत्यंत आवश्यक आहे कारण आपल्याकडे व्यवसायात फक्त शेळ्या मालाच्या स्वरूपात आहेत. हा व्यवसाय शेळ्यांच्या जातीवर अवलंबून आहे. शेळ्यांच्या प्रगत जातीची निवड केल्यास त्यातून अधिक नफा मिळू शकतो. अलीकडेच, महाराणा प्रताप कृषी आणि तंत्रज्ञान विद्यापीठ, उदयपूरच्या शास्त्रज्ञांनी शेळीच्या तीन नवीन जाती ओळखल्या आहेत आणि त्यांची राष्ट्रीय प्राणी अनुवांशिक संसाधन ब्युरो, कर्नाल अंतर्गत नोंदणी केली आहे. आज या पोस्टमध्ये आम्‍ही तुम्‍हाला शेळीच्या या नवीन जाती आणि त्‍यांचे फायदे यांची माहिती देत आहोत.
शेळीच्या तीन नवीन जाती ?
मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, उदयपूरच्या महाराणा प्रताप कृषी आणि तंत्रज्ञान विद्यापीठाच्या शास्त्रज्ञांनी शेळीच्या तीन नवीन जाती शोधल्या आहेत. यामध्ये राजस्थानच्या सोजत, गुजरी, करौली या शेळ्यांची ओळख पटली आहे. शेळीपालन(Shelipalan) क्षेत्रात विद्यापीठाच्या अधिनस्त असलेल्या पशु उत्पादन विभागाने महत्त्वाचे काम केले आहे. यासोबतच शेळीपालनाच्या या तीन नवीन जातींची नोंदणीही राष्ट्रीय स्तरावर करण्यात आली आहे. या तिन्ही जाती राजस्थानातील वेगवेगळ्या जिल्ह्यांमध्ये आढळतात. या जातींच्या नोंदणीनंतर विद्यापीठ अधिकृतपणे या जातींची शुद्ध वंशावळ करून काम करू शकणार आहे, जेणेकरून राज्यातील शेळीपालकांना या जातींचे शुद्ध प्राणी मिळू शकतील, ज्यामुळे या जातींना नवी ओळख मिळेल. शेळीपालन क्षेत्र.
१ ) शेळीपालनासाठी नवीन जात सोजत शेळी
शेळीची सोजत जात ही उत्तर-पश्चिम शुष्क आणि अर्ध-शुष्क प्रदेशात आढळणारी जात आहे. त्याचे मूळ सोजत आणि त्याच्या आसपासचा परिसर आहे. या जातीचे मूळ क्षेत्र पाली जिल्ह्यातील सोजत आणि पाली तालुके, जोधपूर जिल्ह्यातील बिलारा आणि पिपर तालुके आहेत. ही जात राजस्थानातील पाली, जोधपूर, नागौर आणि जैसलमेर जिल्ह्यात पसरलेली आहे. सोजत ही जात राजस्थानातील इतर जातींपेक्षा खूपच वेगळी आहे. अशी अनेक वैशिष्ट्ये या जातीमध्ये आढळतात जी शेळीपालकांना आवडतात. या जातीच्या शेळ्यांना बकरीईदच्या वेळी चांगला भाव मिळतो कारण इतर शेळ्यांच्या जातींमध्ये ही सर्वात सुंदर शेळी मानली जाते. सोजत शेळी जातीची मुख्य वैशिष्ट्ये पुढीलप्रमाणे आहेत.
- या शेळीच्या जातीची त्वचा गुलाबी असून कान लांब असतात.
- या जातीच्या शेळीचा आकार मध्यम असून त्याच्या शरीरावर तपकिरी ठिपके पांढरे असतात.
- याचे कान लांबलचक असतात आणि त्याची शिंगे वरच्या बाजूला वळलेली असतात.
- हलकी दाढी सोजत जातीच्या शेळीमध्ये आढळते.
- ही जात प्रामुख्याने मांसासाठी पाळली जाते. त्याचे दूध उत्पादन कमी होते.
- असे मानले जाते की या जातीच्या नोंदणीनंतर, देश आणि राज्यात त्याची शुद्ध जर्मप्लाझम नॉन-डिस्क्रिप्ट पेडिग्री सुधारेल.
२ ) शेळीपालनासाठी गुजरी शेळी नवीन जात
गुजरी ही शेळीची नवीन जात राजस्थानच्या अर्ध-शुष्क पूर्व मैदानी भागात आढळते. या जातीच्या शेळ्या जयपूर, अजमेर आणि टोंक जिल्ह्यात आणि नागौर आणि सीकर जिल्ह्याच्या काही भागात दिसतात. शेळीची ही जात दूध आणि मांसासाठी पाळली जाते. या जातीमध्ये अनेक वैशिष्ट्ये देखील आढळतात, ज्यामुळे या जातीला इतर शेळी जातींपेक्षा वेगळी ओळख मिळते. या जातीचे मूळ क्षेत्र नागौर जिल्ह्यातील कुचामन आणि नवा तहसील आहे. गुजरी शेळीची मुख्य वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत.
- या जातीची शेळी इतर जातींच्या तुलनेत आकाराने मोठी असते.
- या जातीच्या शेळीचा रंग मिश्रित तपकिरी पांढरा असतो. या शेळीचा चेहरा, पाय, पोट आणि संपूर्ण शरीरावर तपकिरी रंगाचे डाग असतात, त्यामुळे ती इतर जातींपेक्षा वेगळी दिसते.
- त्याचे नर मांसासाठी पाळले जातात. या जातीचे दूध उत्पादन जास्त आहे.
- मागच्या बाजूला कमानी असलेल्या सिरोही शेळीच्या तुलनेत त्याची पाठ सरळ आहे.
३ ) शेळीपालनासाठी करौली शेळी
या जातीची शेळी राजस्थानच्या दक्षिण-पूर्व आर्द्र मैदानी भागात आढळते. ही या प्रदेशातील स्थानिक जात आहे. या जातीचे मूळ क्षेत्र करौली जिल्ह्यातील सपोत्रा, मंद्रेल आणि हिंडौन तालुके आहेत. ही जात करौली, सवाई माधोपूर, कोटा, बुंदी आणि बारन या जिल्ह्यांमध्ये पसरलेली आहे. या जातीचे पालन मुख्यत्वे मीणा समाज करतात. शेळीच्या करौली शेळी जातीची मुख्य वैशिष्ट्ये पुढीलप्रमाणे आहेत.
- या जातीच्या शेळीचा चेहरा, कान, पोट आणि पायांवर तपकिरी पट्टे असलेली काळ्या रंगाची रचना असते.
- या जातीच्या शेळीचे कान लांब, लटकलेले आणि कानांच्या सीमेवर तपकिरी रेषा असलेले दुमडलेले असतात आणि त्याचे नाक रोमन असते.
- या शेळीला मध्यम आकाराची शिंगे असतात जी वरच्या दिशेने टोकलेली असतात.
- या जातीच्या नोंदणीमुळे वर्णन नसलेल्या जातीमध्ये सुधारणा होईल आणि या जातीला प्रोत्साहन मिळेल.
श्रोत :- krushiyojana.com
