कशी वाढवावी जमिनीची सुपीकता ? संपूर्ण पद्धती विषयी माहिती
कशी वाढवावी जमिनीची सुपीकता
चांगल्या पीक उत्पादनासाठी सुपीक माती आवश्यक आहे. सतत वाढणाऱ्या मागणीमुळे पिकांच्या चांगल्या उत्पादनासाठी माती सुपीक असणे अत्यंत आवश्यक आहे. गायीच्या शेणाचा उपयोग सेंद्रिय खत म्हणून प्राचीन काळापासून केला जात आहे. गाय, घोडा, म्हैस, शेळी, मेंढ्यांच्या शेणाचा वापर करून ते बनवले जाते. शेणखत जितके जुने असेल तितकी जमिनीची सुपीकता चांगली राहील.
शेणखत 100% नैसर्गिक आहे. सध्या रासायनिक खतांमुळे होणारे घातक रोग टाळण्यासाठी त्याचा वापर केला जात आहे. हे सेंद्रिय खत सर्व प्रकारच्या वनस्पतींसाठी वापरता येते. 20 ते 30 टक्के शेणखत लहान झाडे आणि बागांपासून मोठ्या पिकांसाठी माती तयार करताना वापरता येते. लक्षात ठेवा की ते जमिनीत मिसळल्यानंतर सुमारे एक आठवड्यानंतरच पुनर्लावणी सुरू करा.
कडधान्ये रोपे पर्यावरण तसेच जमिनीचे आरोग्य सुधारतात. जमिनीचे आरोग्य, पाण्याची कमतरता, ग्लोबल वॉर्मिंग, जैवविविधता, नायट्रोजनची कमतरता इत्यादी समस्यांवर शेंगायुक्त झाडे खूप उपयुक्त आहेत. कडधान्य पिके जमिनीची उत्पादन क्षमता आणि जमिनीची सुपीकता टिकवून ठेवण्याची नैसर्गिक भूमिका बजावतात.
या वनस्पतींच्या मुळांमध्ये रायझोबियम बॅक्टेरिया आढळतात, जे हवेतील नायट्रोजन जमिनीत स्थिर करतात. त्यामुळे जमिनीतील नत्राचे प्रमाण वाढते आणि पुढे वाढणाऱ्या पिकांनाही याचा फायदा होतो. ही पिके घेतल्यानंतर त्यांच्या अवशेषांमुळे जमिनीतील नायट्रोजनचे प्रमाण वाढते. उरलेल्या भाज्या, फुले, धान्ये लोक अनेकदा कचरा म्हणून टाकतात.
पण त्याचा उपयोग शेतजमिनीची सुपीकता वाढवण्यासाठी होऊ शकतो. हे अवशेष गोळा केल्यानंतर ते शेतात टाकून नांगरणी करावी. त्यामुळे जमिनीची सुपीकता मोठ्या प्रमाणात वाढते. शेतकर्‍याने झेंडूची झाडे, मका, उडीद, मूग, टोमॅटो, करवंद, काकडी, नानुआ, कोबी इत्यादी पिकांचे उरलेले अवशेष कापणी व तोडणीनंतर रोटाव्हेटरच्या साहाय्याने टाकावेत. त्यानंतर फक्त नांगरणी करावी.
स्रोत : krishijagran.com
